Historie > Verleden In 1146 treedt ´Calmthout´ in de geschiedenis. De plaatsnaam ´Esschen´ verschijnt ook voor het eerst in een plaatselijke oorkonde in 1146 . Van oudsher zwaaide de pastoor van Nispen er de plak. Het was een uitgestrekte parochie: van Roosendaal over Nispen en Essen tot Kalmthout. In 1159 schenkt Berner van Rysbergen zijn vrijgoed Esschen-Calmthout-Huijbergen aan de abdij van Tongerlo (Tongerlo is de oudste stad van België). Deze heerlijkheid Essen-Kalmthout-Huijbergen zou 6 eeuwen lang kloostergoed blijven. Toen de heer van Breda een terrein schonk aan de wilhelmieten van Huijbergen bleek dit grondgebied een stuk grond van de abdij van Tongerlo te overlappen. Even later kwam er nog een heer van Bergen op Zoom die hierover twistte en het hek was van de dam. Iedereen wou de rijke turf- en moergrond hebben (steenkool was nauwelijks voorhanden en de houtprijs was geslonken). De abdij bleek eigenaar te zijn van deze turfgebieden en heeft hier kapitalen aan verdient. De turf ging op platte schuiten via de Spillebeek en de turfvaarten naar de haven. In 1349 bouwde de abdij de Voorste Hoeve. Later rond 1400 de Achterste Hoeve maar echte woonkernen werden het niet. Den Hoek heeft zijn ontstaan vnl. te danken aan de moernijverheid (veen- turfgrond) cfr. Moerkantsebaan, Moerven, Rouwmoer, Papenmoer... In het begin waren het vooral seizoensarbeiders - levend in schamele hutjes - die hier werkten. Later kwamen er spaarzaam enkele vaste bewoners die de grond van de abdij pachtte. In 1537 voerde abt Streyter van Tongerlo onderhandelingen met de heer van Breda (prins van Oranje) om een nieuwe vaart te trekken tussen de Spillebeek en de Roosendaalse vaart. Dit bleek geen sinecure wegens het niveau verschil tussen Schelde- en Maasbekken. De verwarde politieke toestand, de reformatie, de beeldenstorm, het oproer, de repressie van Alva, de uitwijking van duizenden landgenoten schiepen een klimaat van onrust, geweld en onzekerheid. Eindelijk was de aanbouw van de vaart in 1582 klaar. Het feest duurde niet lang want amper een jaar later belegerde de Franse maarschalk Biron het kasteel van Wouw. Alles werd vernield en de bewoners werden verdreven. In 1585 veroorzaakt de val van Antwerpen de scheiding tussen de Noordelijke en de Zuidelijke Nederlanden. Na een mislukt beleg van Bergen op Zoom keerde Farnese in 1588 terug naar zijn basiskamp op de Kalmthoutse Hoek. Op Kretenborg (Bergsebaan bij Luyckx) bouwde hij een bastion. Een vrij grote schans met grachten, wallen, walissaden, ophaalbruggen, poorten, wachttorens, woonverblijf, paardenstallen, opslagruimten... De grootvader en vader van de huidige bewoners hebben nog wapens en kanonskogels bovengehaald aldaar! Het fort werd 5 jaar bemand. Toen het wat rustiger werd kwamen de inwoners druppelsgewijs terug. Het twaalfjarig bestand (1609-1621) bracht rust en werk in de brouwerij. De moernijverheid bloeide volop. In 1622 kwam het Spaanse legers nog eens binnenvallen op Den Hoek. Ze probeerde van hieruit Bergen op Zoom in te nemen maar dat lukte hun niet. Wederom een gevecht om de grens naar zich toe te trekken en Tongerlo kon niet winnen tegen Den Haag. Aan zo een grensgebied wonen gaf altijd wat problemen: waar moet je nu naar de kerk gaan? Voor wie is het jachtrecht? Etc.. Tongerlo’s prelaat Jozef van der Achter stelde in 1731 voor om op Den Hoek een kerk te bouwen en vroeg daarom aan de gemeenteraad vrijstelling van dorpslasten maar dat pakte niet! Er kwam geen kerk. Er was op Den Hoek steeds veel troepenbeweging, Bergen op Zoom werd dan uiteindelijk in 1747 ingenomen door de Fransen. In deze nasleep brak dan nog een dysenterie uit wat 1/5 van de bevolking kostte. In 1786 telde Den Hoek 187 inwoners en we hadden recht op een eigen parochie maar de tienden (inkomsten) waren ontoereikend en het bouwen van een kerk ging weer niet door! Een jaar later verdeelde Jozef II het gebied in kreitsen, Den Hoek lag in kreits Antwerpen. Toen waren de Fransen daar! Essen werd van Kalmthout gescheiden, alle kerkelijke goederen kwamen onder de hamer, de jacht op priesters was open en de dienstplicht ging in. De grens was verleidelijk om te deserteren maar de straffen hierop waren niet min, ook niet voor familieleden. De Fransen verdeelden het gebied in departementen, Den Hoek lag in het departement van de twee Neten. In 1815 werd in het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden onze provincie officieel de provincie Antwerpen. Op 12 april 1821 werden de gemeentegrenzen vastgelegd. In 1830 werd België onafhankelijk en de rijksgrens werd afgebakend met ijzeren en stenen grenspalen. De mensen van Den Hoek moesten gemeentebelasting betalen en nog eens 400fr aan de kerkfabriek van Huijbergen (ze gingen daar naar de kerk omdat Huijbergen slechts een half uur lopen was en Kalmthout 3 uur). Piet Aerden en Jaak van den Bergh deden in 1853 een voorstel voor een eigen parochie. Er werd meteen een buurtcomité gevormd, handtekeningen en geld werd verzameld. Bij Koninklijk Besluit werd op 29 december 1858 parochie Sint-Pieters opgericht! Grond werd ter beschikking gesteld, de gemeente Kalmthout gaf 6000fr en de gemeente Essen 2500fr voor de bouw van de kerk en pastorie. Pastoor Gyssels nam zijn intrek! De pastoor van Huijbergen (De Bie) was zo boos dat hij van kolère een windmolen liet bouwen en zijn schapen verbood om nog langer hun graan te laten malen in de Bergsebaan bij "dieje Belze mulder". Den Hoek kreeg ook meteen een school die tijdens de schoolstrijd (1879-1884) tijdelijk verhuisde naar een herberg. In 1854 kwam er een spoorlijn van Antwerpen naar Roosendaal. Den Hoek vroeg om de weg van Huijbergen naar Essen te verharden voor het drukker wordende vrachtverkeer naar het station. De gemeente Essen en Kalmthout hielden hun been stijf... Den Hoek wou persé uit zijn isolement en ze grepen naar de grote middelen! Op 27 juni 1867 bleek dat zij samen met de inwoners van Heikant en Moerkant een aanvraag hadden ingediend bij de provincie om zich af te scheiden van Essen-Kalmthout!!! Ze zouden een eigen gemeente vormen! Dit is echter nooit ingewilligd. Essen verzocht om een rijksweg van de Nieuwstraat tot Huijbergen en in zomer van 1876 waren de werken voltooid. De meisjesschool kwam in 1901 en in mei 1911 opende het college zijn deuren. P.Godts bouwde daar een tweede kerk met klooster die in 1908 klaar was, het was vnl een klooster met Franse redemptoristen en grote concurrentie is deze kerk voor Sint-Pieters nooit geweest. De eerste Wereldoorlog betekende mobilisatie, vluchtelingen en bezetting. Om te verhinderen dat smokkelaars, spionnen, dienstplichtigen en brieven het veilige Nederland zouden bereiken, sloten de Duitsers begin 1915 de grensstreek af met de beruchte elektrische draad van 2000 volt. Deze liep tussen Kalmthout en Wildert zodat Den Hoek, Essen en Nieuwmoer geprangd zaten tussen de rijksgrens en de draadversperring. Velen werden geëlektrocuteerd of neergeschoten. In juni 1915 werd de pastoor van Den Hoek zelfs gearresteerd omdat hij vluchtelingen de weg naar Nederland had gewezen. Alle verkeer met het zuiden was zo goed als uitgesloten tenzij je een grenswacht wist om te kopen. Op het college werd een noodcollege opgericht voor alle middelbare school gangers die meestal naar Hoogstraten fietsten. De landbouw viel praktisch volledig stil, met smokkelen werd immers meer geld verdiend, maar het was ook een gevaarlijke bezigheid! De vreugde van de wapenstilstand werd overschaduwd door de Spaanse griep. Wereldwijd heeft deze miljoenen slachtoffers gemaakt. Stilaan hernam het leven zijn normale gang. De modernisering was niet te stuiten! In mei 1940 was dit lieve leventje alweer gedaan. Mobilisatie, oorlog, vluchtelingen, beschietingen, bombardementen, bezetting. De Duitse ´Gründlichkeit´ had toch een steekje laten vallen; hun stafkaarten vermeldden nog altijd Kretenborg (het fort). Onze inwoners haalden hun schouders op als erom werd gevraagd. Ondanks de opgelegde leveringen, landbouwtellingen en verplichte arbeidsdienst in Duitsland waren het gouden jaren voor de boeren. De zwarte markt en de smokkel tierden welig. In oktober 1943 werden 2 klokken op Den Hoek geroofd en in maart 1944 4 klokken op de Rouwmoer. Op 23 oktober 1944 vloog de kerktoren van de Hoek in de lucht, ´s anderendaags werden we bevrijd. Van de gele zijden parachutestof hebben vele meisjes een blouse gemaakt! De herstellingen van de kerk zouden tot 1949 duren. Toen pastoor Soons in 1959 afscheid nam kon hij met fierheid zeggen dat alle schulden waren afbetaald. Dat jaar vierde de parochie van de Hoek zijn 100-jarig bestaan! 1 januari 1977 werd Kalmthoutse Hoek bij Essen gevoegd op een paar straten van de hei na, die bleven onder Kalmthout. Kerk voor de vernieling Oktober 1944 De vernielde kerk Kerk na de wederopbouw Bijdrage : Hilde Claessens En ter gelegenheid van 150 jaar parochie is hier de korte geschiedenis : -- 1860 Begin bouw pastorij -- 1861 Pastoor verhuist naar pastorij -- 1887 Bouw van de muur rond het kerkhof -- 1909 Viering 50 jaar bestaan van de parochie -- 1925 H. Hartbeeld vóór de kerk -- 1937 Werken beëindigd van de vergroting van de kerk -- 1943 2 klokken werden door de Duitsers weggehaald om gesmolten te worden voor kanonnen. --23 okt. 1944 De kerk werd gedynamiteerd door Duitsers -- 1949 Parochiekerk heropgebouwd en twee nieuwe klokken geïnstalleerd. -- 1959 Viering 100-jarig bestaan van de parochie. -- 1962 Verwarming met elektriciteit -- 1967 Werd huidig altaar in gebruik genomen -- 1974 Verwarming met ingeblazen warme lucht -- 1977 Overheveling van Kalmthoutsehoek naar de gemeente Essen en wordt Essen-Hoek -- 1983 Januari: ingebruikname van de winterkapel. -- 1983 Klokken op de computer en herstel uurwerk -- 1987 23 mei: 320 nieuwe zitstoelen. -- 1987 Einde van het jaar: matten onder de stoelen. -- 1996 Kerkverwarming gemoderniseerd -- 1997 Opknapbeurt - orgel -- 2000 Pasen, 3 kleurenglasramen in lood in ‘t koor -- 2004 Kerkgebouw opgenomen in de lijst van Monumentenwacht m.b.t. restauratie. -- 2007 Gemeente onderhandelt met familie Willemsen voor aankoop stuk grond voor nieuw kerkhof -- 2009 Restauratie van de kerk door de firma PIT -- 2009 Feestjaar 150 jaar parochie

Gemaakt en gesponsord door Whoosh.be © 2023